Ngoài năm mưa xuống, ngọn dài chục phân
Hái về, luộc chấm mắm đâm
Hoặc là ruốc cáy rất cần rau lang
Hè về nấu bát canh lằng
Cà kiu, thêm ruốc, tép rang, thôi rồi
Canh lằng sánh với sâm tươi
Ăn vào mát bổ, khoẻ người sống lâu
Vũng môn, góc vườn, bờ ao
Dọc mùng cắt ngắn, phơi nhàu muối dưa
Dù tôm, cua, cá, thịt thừa
Ngon tuyệt, nếu có dưa chua dọc mùng
Trời mưa có nồi ngô bung
Hoặc nắm khoai bóp ta cùng lai rai.
Mua cò Thanh Dạ đã thui
Xào măng uống rượu, ôi thôi tuyệt vời
Bún, giá, cá, ruốc chợ Nồi
Thêm rau húng quế, với mồi khế chua
Ăn sáng, ăn tối, ăn trưa
Là món khoái khẩu chẳng thua sơn hào
Bánh mướt hành, mỡ phi vào
Chấm nước mắm ớt, không sao sánh bằng
Bún lá ăn với nước dam
Hoặc canh riêu rạm, bình dân của làng
Tu hú bánh bột khoai lang
Hoăc là khoai xéo của làng rất ngon.
Chè rú Động Chền, Khe Son
Phơi khô trộn lẫn lá sen, hoa hoè
Cá đồng bắt được mang về
Ướp muối một tối theo nghề cá lơi
Cho thêm riềng, sả vào nồi
Nước lã, nước mắm, kho nồi đất nung.
An toàn, ngon, sạch vô cùng
Đó là rau nhót của vùng Sông Mơ
Làng Quỳnh từ xưa đến giờ
Dùng làm món nộm chẳng chờ gì hơn.
Dù đi muôn dặm nước non
Nhưng sao quên được miếng ngon quê mình
Các món ẩm thực làng Quỳnh
Nếu người bươn trải chưa từng được ăn
Bạn hãy nhanh chân về thăm
Ăn thử vài món sẽ chăm đi về.
Dù đã nhiều ngày xa quê
Nhưng món mẹ nấu không hề nhạt phai
Đã đi đến rất nhiều nơi
Không đâu bằng được quê tôi làng Quỳnh.
Hà Nội, 01/2013
TG: Hồ Như Tùng
Ghi chú:
- Mắm đâm: mắm muối bằng cá biển, còn gọi là mắm bôi;
- Lằng: một loại lá đắng chỉ mọc tự nhiên ở vùng núi Bắc Nghệ An và Nam Thanh Hoá, lá lằng bây giờ người làng Quỳnh không chỉ nấu canh, cuốn cá trích nướng ăn ghém, mà còn mang ra Hà Nội, vào Sài Gòn, lên Đăk Lắk, mang đi cả Nga, Mỹ, Pháp, Nhật, Tàu… để dùng quanh năm;
- Cà kiu: Một loại cà chua mọc hoang dại ở góc vườn;
- Ruốc: mắm tôm;
- Tép rang: tép đồng;
- Ruốc cáy: mắm cáy;
- Nước dam: riêu cua đồng;
- Rạm: một loài cua nước lợ;
- Khoai xéo: khoai lang cắt lát phơi khô, nấu như nấu cơm, khi chín mang xéo nhuyễn, có thể độn đậu, lạc, nếp thì rất ngon;
- Vũng môn: nơi chứa nước thải sau khi rửa bát của từng gia đình;
- Phơi nhàu: phơi héo;
- Khoai bóp: khoai lang luộc chín, cắt lát phơi khô, trời mưa ngồi lai rai, cũng có thể thay kẹo để làm quà cho trẻ con;
- Bún, giá, cá, ruốc: món ăn này phải có bún lá, giá đỗ, cá trích tươi nướng chín, mắm tôm, các rau thơm, khế chua, gia vị.
- Bánh mướt: bánh cuốn;
- Bánh tu hú: một loại bánh làm bằng bột khoai lang khô, trộn với một hoăc nhiều loại đậu, nặn thành quả, cho vào đồ như đồ xôi;
- Chè rú: chè hỗn hợp của nhiều loài cây lấy ở rừng non tự nhiên để làm chè nước uống;
- Cá lơi: cá ướp muối, rửa sạch cho đỡ mặn rồi kho nồi đất.
- Rau nhót: Loại rau mọc tự nhiên ở đê nước lợ, chỉ người làng Quỳnh mới biết ăn.
