Trang thông tin điện tử xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ Anhttps://quynhdoi.gov.vn/uploads/logo2022.png
Thứ hai - 14/09/2020 09:322.4100
Quỳnh Đôi (Quỳnh Lưu) được mệnh danh là “đất học”, “làng Tiến sĩ” tiêu biểu của xứ Nghệ. Từ truyền thống khoa bảng của cha ông hàng trăm năm qua, lớp lớp con cháu làng Quỳnh hôm nay tiếp tục xiển dương đạo học, thành nhân, thành danh, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.
Sự học đặt lên hàng đầu Nghe tiếng làng Quỳnh (Quỳnh Đôi-Quỳnh Lưu-Nghệ An) đã lâu, mãi vào dịp tháng 9 này, chúng tôi mới có dịp ghé thăm. Qua kết nối, một cán bộ tư pháp xã dẫn chúng tôi tham quan những di tích văn hoá lịch sử trên địa bàn. Hiếm có nơi nào như ở đây, một xã diện tích không lớn, dân không đông mà có đến 8 di tích quốc gia, gắn liền với truyền thống hiếu học, thi ca, cách mạng lẫy lừng. Nơi đây, có bia tưởng niệm và tượng nữ sĩ Hồ Xuân Hương - bà Chúa thơ Nôm của dân tộc, có di tích nhà thờ họ Hồ đại tộc, nơi tưởng niệm nhà cách mạng Hồ Tùng Mậu, anh hùng Cù Chính Lan...
Khi loanh quanh “vã mồ hôi hột” vẫn chưa đi hết hệ thống di tích, ngỏ ý muốn tìm một nơi nào đó uống chén nước rồi tiếp tục. Nhưng cán bộ này cho hay: “Xã Quỳnh Đôi không kinh doanh, không làm dịch vụ. Ngoài làm ruộng, tất cả tập trung cho học hành và lấy kiến thức để sinh sống”. Ông Hồ Ngọc Quang - Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền Thông huyện Quỳnh Lưu cho biết, năm thứ II Xương Phù (1378) có 3 ông tổ họ Hồ, họ Nguyễn, họ Hoàng đến khai phá mà lập ra trang Thổ Đôi (tên đầu tiên của Quỳnh Đôi). Trải qua hơn 600 năm, cái sự học ấy vẫn còn vang dội, khiến các vùng đất địa linh nhân kiệt khác cũng khâm phục. Nếu tính từ lúc khai cơ (lập làng) năm 1378 đến năm 1440 sự học ở Quỳnh Đôi đã “phát” nhưng chưa đi vào hệ thống. Cho đến năm 1440, khi cụ Giám sinh Dương Văn Khai, tự là Ngộ chân, xuất thân trong một gia đình Hàn nho, khoa bảng ở đất Hoan Châu xưa (xã Thạch Khê, huyện Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh ngày nay) được họ Hồ ở Quỳnh Đôi mời đến dạy học cho con em của mình thì cái sự học mới bắt đầu được “phát tiết”. Theo ghi chép, năm 1.449 (sau 9 năm mời thầy về dạy chữ), làng Quỳnh có người đầu tiên đi thi. Kể từ đó, truyền thống học hành, khoa bảng của làng dần nhen nhóm và nở rộ. Từ năm 1449 đến năm 1918 (năm bãi bỏ khoa thi bằng chữ Hán), Quỳnh Đôi có được 526 tú tài và 208 cử nhân với 963 lượt người thi đỗ ở 116 khoa thi, bình quân mỗi khoa có 8,3 người đỗ, chiếm khoảng 10% số người thi đỗ của cả Nghệ Tĩnh. Ở kỳ thi hội, có 4 phó bảng (Hồ Bá Ôn, Phan Duy Phổ, Hoàng Mậu, Lê Xuân Mai); Có 6 tiến sỹ (Hồ Sỹ Tân, Phan Hữu Tính, Hồ Sỹ Tuần, Văn Đức Giai, Nguyễn Sỹ Phẩm, Dương Thúc Hạp); Có 2 hoàng giáp (Hồ Phi Tích, Hồ Sỹ Đống); Có 1 thám hoa (Dương Cát Phủ) và 1 bảng nhãn (Hồ Sỹ Dương) chiếm 10% của cả tỉnh. Tiếp nối truyền thống khoa bảng từ thời phong kiến, trong giai đoạn sau cách mạng 1945, mảnh đất đặc biệt này vẫn luôn sản sinh ra những người con ưu tú cho đất nước. Vì dù ở trong giai đoạn nào, trong huyết quản của người làng Quỳnh, sự học luôn được đặt lên hàng đầu, ưu tiên số một và xem đó là một nghề để sinh nhai và để tiến thân. Những cán bộ lãnh đạo, những doanh nhân có tiếng của tỉnh Nghệ An, thậm chí của đất nước đều bước ra từ ngôi miền quê nghèo, lắm bão dông này.